قاسم زارعی؛ سیدعلی شهپری
چکیده
با توجه به ابعاد جهانی کمآبی، بهویژه در مناطق خشک و نیمهخشک جهان، کمیتۀ بین‌المللی آبیاری و زهکشی (ICID) در هشتمین کنگرۀ بین‌المللی آبیاری میکرو سال 2011 در ایران، توسعۀ روشهای آبیاری میکرو زیرسطحی را بهعنوان جهت‌گیری جهانی،توصیه کرده است. در سالهای اخیر بهدلیل وجود خشکی و بروز خشکسالیهای متعدد در کشور، روش ...
بیشتر
با توجه به ابعاد جهانی کمآبی، بهویژه در مناطق خشک و نیمهخشک جهان، کمیتۀ بین‌المللی آبیاری و زهکشی (ICID) در هشتمین کنگرۀ بین‌المللی آبیاری میکرو سال 2011 در ایران، توسعۀ روشهای آبیاری میکرو زیرسطحی را بهعنوان جهت‌گیری جهانی،توصیه کرده است. در سالهای اخیر بهدلیل وجود خشکی و بروز خشکسالیهای متعدد در کشور، روش آبیاری زیرسطحی سفالی مورد توجه کشاورزان، کارشناسان و محققان قرار گرفته است. اگرچه این روش آبیاری، سنتی است و نسبت به سایر روشهای آبیاری زیرسطحی مزایا و معایب خاص خود را دارد، اما بهنظر میرسد بتوان با تغییرات و تمهیداتی در مکانیزم این روش آبیاری، کاربردهای مناسبی برای آن در کشور توصیه کرد. در سیستم آبیاری زیرسطحی سفالی، چگونگی عملکرد هیدرولیکی کپسولهای سفالی یکی از عوامل اصلی تعیینکننده کارآیی سیستم است. در این پژوهش، دو رابطه یکی آبدهی-زمان و دیگری آبدهی- فشار کپسولهای سفالی ارائه شدهاند که در سیستم آبیاری زیرسطحی استفاده میشوند. این آزمایشها در سه نوع بافت متفاوت خاک لوم شنی، لوم رسی سیلتی و رسی سیلتی و در شرایط صحرایی اجرا شده است. سیستم آزمایشی در قالب طرح اسپلیت پلات با بلوکهای کاملا تصادفی طراحی و اجرا شد. کرت اصلی شامل سه بافت خاک و کرت فرعی شامل سه فشار کارکرد حاصل از ارتفاعهای متفاوت آب سفال با سه تکرار در نظر گرفته شد. نتایج اندازهگیری طی سه ماه و با سه فشار حاصل از دو، سه و چهار متر ارتفاع آب نشان میدهد که آبدهی روزانه سفال بهطور معنیداری تحت تأثیر بافت خاک قرار میگیرد. همچنین، فشار کارکرد سفال تأثیر معنیداری در آبدهی سفال در هر سه خاک دارد. نتایج اندازهگیری رابطۀ آبدهی- فشار کپسولهای سفالی با هفت فشار کارکرد 5/1، 2، 5/2، 3، 5/3، 4 و 5/4 متر حاصل از ارتفاع آب در هر سه نوع خاک طی مدت دو هفته نشان میدهد که بین این دو عامل طراحی سیستم آبیاری، رابطۀ غیرخطی (توانی) برقرار است و بهترین فشار کارکرد کپسول سفالی برای هر سه خاک فشاری است که از ارتفاع ، 4- 5/3 متر آب به دست میآید.
