مهسا واعظ تهرانی؛ محمدجواد منعم؛ علی باقری
دوره 11، شماره 4 ، اسفند 1389، ، صفحه 35-56
چکیده
قدمت اغلب شبکه‌های آبیاری دنیا ضرورت توجه به بهسازی آنها را ایجاب می‌کند. ارزیابی سیستم‌های متداول آبیاری نشان میدهد که مطلوبیت اغلب آنها به علت نقص در طراحی و اجرا، نگهداری نشدن، تعمیرات نامناسب، و فقدان مدیریت شایسته پایین‌تر از حد انتظار است. پیچیدگی مسئلة بهسازی شبکه‌های آبیاری نیازمند تصمیم‌گیریهای همه‌جانبه ...
بیشتر
قدمت اغلب شبکه‌های آبیاری دنیا ضرورت توجه به بهسازی آنها را ایجاب می‌کند. ارزیابی سیستم‌های متداول آبیاری نشان میدهد که مطلوبیت اغلب آنها به علت نقص در طراحی و اجرا، نگهداری نشدن، تعمیرات نامناسب، و فقدان مدیریت شایسته پایین‌تر از حد انتظار است. پیچیدگی مسئلة بهسازی شبکه‌های آبیاری نیازمند تصمیم‌گیریهای همه‌جانبه و آینده‌نگر است. یکی از ابزارهای مدیریتی برای این منظور علم دینامیک سیستمها(System Dynamics) است. به کمک این علم پیامدهای تصمیم‌گیری‌ها آشکار و یادگیری رفتار سیستمها در شرایط فعلی و آینده تسریع و تسهیل می‌شود. هدف از این پژوهش، ارائه روشی نو و مؤثر با توسعه مدلی برای بهسازی شبکه‌های آبیاری با رویکرد دینامیک سیستمهاست. شناخت بهتر شبکه‌های آبیاری و آزمایش سیاستهای بهره‌برداری مورد نظر تحت سناریوهای متفاوت و تعیین سیاست مناسب در تأمین نیازهای اساسی شبکه‌ها از مهمترین اهداف ساخت مدل است. در این مدل، شرایط مختلف برای بهسازی شبکه‌ها با افزایش کفایت، راندمان، عدالت و پایداری، که می‌تواند منجر به افزایش تأمین آب و سطح زیرکشت شود مورد آزمون قرار می‌گیرد. با استفاده از رویکرد سیستمی در بهسازی شبکه‌ها می‌توان با توجه به تأثیرات دراز مدت آنها در آینده سیاستهای مناسب را اتخاذ کرد. برای نشان دادن کارایی مدل تهیه شده، شبکة آبیاری قزوین به عنوان مطالعه موردی انتخاب شد و با استفاده از رویکرد دینامیک سیستمها تأثیر بهبود راندمان شبکه در اثر بهسازی در سه گزینه مختلف شامل ثابت نگه داشتن سطح زیرکشت، کاهش برداشت از آب زیرزمینی، و سرمایه‌گذاری در جهت اجرای طرح‌های بهسازی بر مطلوبیت سیستم مورد بررسی قرار گرفت. نتایج به دست آمده نشان میدهد که هر سه گزینه موجب بهبود مطلوبیت سیستم میشوند اما این بهبود در گزینة ثابت نگه داشتن سطح زیر کشت از همه بیشتر است.
